طرح مجتمع پتروشیمی شازند (اراک) یکی از عظیم‌ترین طرح‌های صنعتی پس از پیروزی‌انقلاب‌‌اسلامی است. این طرح مهم و زیربنایی در راستای سیاست‌های کلی صنعت پتروشیمی در زمینه ایجاد و توسعه صنایع مادر، توسعه‌ورونق صنایع پایین‌دستی و هماهنگ با اهداف اقتصادی-اجتماعی برنامه پنج‌ساله اول نظام مقدس جمهوری‌اسلامی‌ایران گام‌های نهایی تکمیلی را پشت سر گذاشته و به بهره‌برداری رسیده است.
به گزارش بورس و بانک ؛ پس از انجام بررسی‌های اولیه؛ این طرح در سال 1363 به تصویب شورایعالی اقتصاد رسید. در سال 1364 طراحی‌ومهندسی واحد الفین که اولین و مهمترین واحد مجتمع است؛ آغاز شد و به دنبال آن قرارداد طراحی و مهندسی و خرید ماشین‌آلات سایر واحدها امضاء و از سال 1368 کارهای نصب و ساختمان صنعتی شروع شد. اوایل سال 1366 بود که شرکت سهامی پتروشیمی اراک با مشارکت شرکت ملی صنایع پتروشیمی با 51 درصد سهام و بانک ملی ایران با 49 درصد سهام تاسیس شد و طرح در چارچوب سیاست‌های این شرکت که اجرا و بهره‌برداری کامل آن است؛ در مدار تولید قرار گرفت.
پتروشیمی شازند زیرمجموعه گروه سرمایه‌گذاری توسعه ملی محسوب می‌شود. در همین راستا تور رسانه‌ای بازدید از شرکت پتروشیمی شازند با موضوع «تبیین دستاوردها و برنامه‌ها و تشریح عملکرد این شرکت» با هماهنگی روابط‌عمومی گروه توسعه ملی برگزار شد و جمعی از خبرنگاران اقتصادی و بورسی از نزدیک با این مجموعه بورسی و اقدامات انجام شده در آن آشنا شدند.
ضرورت رشد تولید، باور به تولید داخل از طریق توانمندسازی و حمایت از ساخت داخل، ارتقاء صادرات از راه توسعه بازارها و افزایش ارزآوری از محورهای اصلی سخنان مدیرعامل شاراک در جمع اهالی رسانه بود که ماحصل این نشست در ادامه از نظرتان می گذرد.
دکتر علیرضا خلیلی‌نیا مدیرعامل شرکت پتروشیمی شازند که اوایل بهمن ماه مدیریت این مجموعه را عهده‌دار شد، در نشست خبری با خبرنگاران از صنعت پتروشیمی به عنوان صنعتی بزرگ و بی‌‌مانند یاد کرد که هم در بحث تولید و هم در بحث ارزآوری بسیار تاثیرگذار است.

تولید نفتا در دستور کار
دکتر خلیلی‌نیا در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر ضرورت تاسیس شرکت پتروپالایشی به منظور تامین خوراک پایدار گفت: همکاران ما در حال آنالیز این موضوع هستند تا به بهترین گزینه دست یابیم و بتوانیم نفتا را هم خودمان تولید کنیم که یکی از مواردی است که در دست بررسی قرار دارد.
وی در ادامه افزود: در همین خصوص یکی از شرکت‌های زیرمجموعه ما به نام شرکت پتروشیمی قشم در حال حاضر پلی‌پروپیلن از گاز طبیعی (GtPP) را در دستور کار خود دارد. البته ممکن است بعدها مورد بازنگری قرار گیرد و این مجموعه به یک شرکت پتروپالایشی تبدیل شود تا ما خود بتوانیم نفتا داشته باشیم که این هم یک گزینه است و هنوز به جمع‌بندی نهایی نرسیده است، اما قطعا در برنامه ما وجود دارد تا پتروشیمی شازند به یک شرکت پتروپالایشی تبدیل شود.
وی در ادامه افزود: یکسری برنامه برای پروژه‌های سودآور زودبازده نیز داریم تا بتوانیم زنجیره تولید را در برخی از واحدها تکمیل کنیم. به عبارتی دیگر یکی از برنامه‌های بلندمدت ما تبدیل شازند به یک شرکت پتروپالایشی است تا تولید خوراک را نیز درون خود مجموعه داشته باشیم و همچنین احداث یک مینی ریفاینری از جمله برنامه‌های بلندمدت ما محسوب می‌شود.
شازند پتروشیمی سبز
مدیرعامل شرکت پتروشیمی شازند در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار ما مبنی بر برنامه‌های شرکت برای ایجاد و حفظ محیط‌ زیست در مجموعه نیز تاکید کرد: همانگونه که می‌دانید؛ پتروشیمی شازند یک پتروشیمی سبز محسوب می‌شود و چند سالی است افتخار آن را داریم تا به عنوان یک پتروشیمی بدون آلایندگی و آلودگی فعالیت کنیم.  
دکتر خلیلی‌نیا با اشاره به اینکه طی این مدت اقدامات محیط زیستی متعددی انجام شده است، گفت: در حال حاضر در این مجموعه هیچگونه آلودگی وجود ندارد و تمام بخش‌ها تحت‌کنترل محیط‌ زیست قرار دارد.
وی همچنین تاکید کرد: شاخص‌های شازند و شاخص‌های مدنظر محیط زیست دائما رصد می‌شود که نمونه بارز آن فضای سبز موجود در داخل و خارج از مجموعه است.
مدیرعامل شرکت پتروشیمی شازند در ادامه به سرانه فضای سبز این مجموعه اشاره کرد و گفت:  پتروشیمی شازند به لحاظ سرانه فضای سبز بالاتر از حد میانگین است. در همین راستا در داخل مجتمع 150 هکتار که با احتساب فضای سبز خارج از مجموعه جمعا 250 هکتار فضای سبز در این مجتمع وجود دارد که عدد قابل تامل و قابل توجهی است.
اجرای 17 پروژه زیست‌محیطی در دستور کار
دکتر خلیلی‌نیا با تاکید بر اینکه 17 پروژه زیست‌محیطی در دستور کار پتروشیمی شازند قرار دارد، گفت: ما برترین تصفیه‌خانه صنعتی را در سطح پتروشیمی‌های کشور داریم که همه این موارد سبب می‌شود تا پتروشیمی شازند هیچگونه آلایندگی و آلودگی نداشته باشد؛ ضمن‌آنکه ما برای بحث محیط زیست برنامه‌های جدیدی هم خواهیم داشت تا بتوانیم مسائل محیط زیستی را به خوبی رعایت و اجرا کنیم.
وی در ادامه با اشاره به اینکه در سال ۱۳۹۱ سالانه در حدود ۵۲ میلیون تن محصول وجود داشت، گفت: این آمار در سال گذشته به ۹۴ میلیون تن رسیده و قصد داریم تا این عدد به ۱۴۰ میلیون تن برسد.
ارزآوری 18 میلیارد دلاری شاراک
دکتر خلیلی‌نیا ارزآوری سال گذشته شاراک را نزدیک به ۱۸ میلیارد دلار اعلام کرد و گفت: در حال حاضر قرار است ارزآوری این شرکت به ۲۰ میلیارد دلار برسد.
وی در ادامه افزود: پتروشیمی‌ها هم در حوزه تولید و هم در حوزه ارزآوری نقش قابل‌توجهی و تاثیرگذاری دارند؛ ضمن‌اینکه صنایع پایین‌دستی از پتروشیمی‌ها و به ویژه پتروشیمی شازند به‌ عنوان بزرگترین تولیدکننده محصولات پتروشیمی کشور استفاده می‌کنند.
به گفته وی این شرکت بالغ بر ۱۸ محصول در دو دسته پلیمری و شیمیایی تولید دارد که بعضا برخی از محصولات بسیار منحصر‌به‌فرد هستند و بالغ بر ۵ هزار شرکت در حال حاضر از محصولات «شاراک» به عنوان ماده‌اولیه استفاده می‌کنند و این محصولات احتمالا در ۵۰ حوزه استفاده می‌شوند.
چالش‌های پیش‌روی شاراک
دکتر خلیلی‌نیا همچنین به چالش‌های پیش‌روی شاراک اشاره کرد و گفت: خوراک پتروشیمی‌ها به دو دسته تقسیم می‌شود. در ابتدا پتروشیمی‌های گازی و یا خوراک مایع همانند پتروشیمی شازند و تبریز که مهمترین چالش آنها تهیه خوراک است. ۷۵ درصد هزینه‌های مجموعه برای تهیه نفتا به عنوان خوراک مایع است. ابتدا که وارد مجتمع شدیم؛ ذخیره خوراک تنها برای ۳ روز بود و در زمستان سال گذشته قسمت مهم نفت ورودی پالایشگاه‌ها تبدیل به بنزین می‌شد، اما امروز توانستیم نزدیک به ۵۰ هزار تن خوراک ذخیره کنیم؛ یعنی چیزی بالغ بر ۲ هفته ذخیره وجود دارد.
وی تاکید کرد: بنای ساخت پتروشیمی شازند بر این بود که خوراک آن توسط پتروشیمی اصفهان تهیه شود، اما در بدو ورود ما پالایشگاه اصفهان تقریبا تعطیل بود و عملا خوراکی از سمت آن وارد نمی‌شد. در حال حاضر مقرر شده است که پالایشگاه اصفهان روزانه تا سقف ۲ هزار تن نفتا به این مجموعه تحویل دهد؛ یعنی تقریبا دو سوم خوراک از اصفهان تامین شود. از سوی دیگر پالایشگاه امام‌خمینی شازند نیز با ما همکاری خوبی دارد و در سال گذشته عمده نفتای مورد نیاز ما از پالایشگاه شازند تامین می‌شد.
افزایش تولید هدف اصلی شازند
مدیرعامل شرکت پتروشمی شازند در ادامه افزود: شازند یکی پتروشیمی‌های مهم در حوزه صادرات و ارزآوری است. سه هدفی اصلی که در سالجاری دنبال کنیم؛ در ابتدا افزایش تولید است. البته نه به عنوان شعار؛ بلکه به صورت عملی. هدف بعدی بحث افزایش صادرات و در آخر بحث دانش‌بنیان‌هاست که یکی از مهمترین اهداف ما به شمار می‌رود و درصدد هستیم تا پتروشیمی شازند را به یک شرکت دانش‌بنیان تبدیل کنیم.
مدیرعامل «شاراک» افزود: پیش از ما پالایشگاه‌های خصوصی رقابت سنگینی برای تولید نفتا داشتند و این خصوصی شدن؛ هزینه‌های جانبی زیادی را به دنبال دارد. نزدیک به ۷ تا ۸ درصد هزینه‌های ما مربوط به حمل‌ونقل است. قیمت‌های سنگینی به ما تحمیل کرده است و زمانی که ۷۵ درصد هزینه‌ها مربوط به خوراک باشد؛ هزار تومان بالا و پایین تاثیر زیادی بر سود می‌گذارد. همچنین زمستان سال گذشته قیمت هر کیلو نفتا به عنوان خوراک مایع ۱۸ تا ۲۴ هزار تومان بود؛ این در حالی است که از اسفند ماه این نرخ خوراک مایع به ۱۵ تا ۱۷ هزار تومان رسیده است.
دکتر خلیلی‌نیا عنوان کرد: سال گذشته نرخ سود عدد خوبی نبود، اما توانستیم طی دو ماهه پایانی سال رکورد تولید خوب و رشد ۱۰۳ درصدی را ثبت کنیم که این موضوع ناشی از تامین به موقع خوراک و همچنین نوع خوراک پتروشیمی شازند است. همچنین در حال حاضر تمام نفتا را از پالایشگاه‌های اراک، اصفهان، آبادان و سایر پالایشگاه‌های موجود در کشور تامین می‌کنیم. از جمله دغدغه‌های دیگر بحث تهیه مواد شیمیایی است و موضوع بعدی بحث قطعات یدکی است که البته توانستیم بخشی را بومی‌سازی کنیم و در تلاش هستیم تا بخش‌های دیگر را نیز به واسطه بومی‌سازی تهیه کنیم.
امسال رکورد سودآوری شازند رقم می‌خورد
دکتر خلیلی نیا در ادامه در خصوص سودآوری شرکت نیز خاطرنشان کرد: سالجاری نسبت به سال گذشته قطعا برای سهامداران سال پرسودتری خواهد بود و این نوید را می‌دهیم که در سال ۱۴۰۲ رکورد سودآوری شازند را رقم خواهیم زد.
وی در ادامه افزود: همچنین تامین خوراک مایع شامل ۷۰ درصد نفتای سبک و ۳۰ درصد نفتای سنگین است و این نفتا به صورت نقدی خریداری می‌شود. این نکته وجود داشت که رقابت در بورس کالا منجر به افزایش قیمت شده بود و شاهد سوداگری نفتا در بورس کالا بودیم. برخی از پالایشگاه‌های خصوصی نفتا را دریافت و سپس اقدام به صادرات می‌کردند که وضعیت بازگشت ارز آنها مشخص نبود. بعد از پیگیری‌های انجام شده در این مورد این رویه متوقف شد.
مدیرعامل «شاراک» در ادامه گفت: عمده تولید ما در حدود ۷۰ درصد در بازار داخلی به فروش می‌رسد و ۳۰ تا۴۰ درصد مابقی به کشورهایی همچون افغانستان، ترکیه و امارات که بیشترین مقاصد صادراتی ما هستند؛ صادر می‌شود و تمام ارز شازند وارد سیستم بانکی کشور می‌شود و به سیستم صرافی بانک ملی اختصاص داده می‌شود.
دکتر خلیلی‌نیا در ادامه با بیان اینکه پس از ابلاغ نرخ تسعیر ارز خوراک پتروشیمی قیمت تامین خوراک حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد افت کرد، گفت: بر همین اساس محصولات عرضه شده در بورس کالا نیز با افت قیمتی در حدود ۲۰ تا ۳۰ مواجه شد.
وی افزود: با توجه‌ به‌ اینکه در قانون بودجه ۱۴۰۲ برای خوراک گاز پتروشیمی‌ها سقف قیمتی تعیین شده با تبدیل نرخ تسعیر ۲۸۵۰۰ به نرخ بازار مبادله حدود ۳۷ هزار تومان است؛ عملا سودآوری این شرکت‌ها رشد خواهد داشت. بر این مبنا تغییر مبنای نرخ خوراک تاثیر خاصی بر روی وضعیت سودآوری پتروشیمی با خوراک‌ مایع ندارد.
گفتنی است روابط عمومی گروه توسعه ملی در راستای اجرای سیاست‌های مدیریت جدید «وبانک» مبنی بر توجه به جریان آزاد اطلاعات و ارتقاء شفافیت و آشنایی اهالی رسانه با دستاوردهای شرکت‌های زیرمجموعه گروه توسعه ملی جمعی از روزنامه‌نگاران و عکاسان رسانه‌های اقتصادی کشور از شرکت پتروشیمی شازند بازدید کردند. خبرنگاران در این بازدید از خطوط مختلف تولید، مجموعه‌های تصفیه‌آب و پساب، فضای سبز و همچنین نیروگاه این شرکت بازدید کردند.
همچنین چگونگی روند تولید هر یک از محصولات این شرکت مانند پلی‌اتیلن‌های سبک و سنگین از مرحله آغاز تولید تا مرحله انبار و بارگیری نیز مورد مشاهده بازدیدکنندگان قرار گرفت.

معصومه صالحی